21 sep Zelfhaat

Mensen die onophoudbaar op zoek zijn naar glorie kunnen nooit tevreden zijn met zichzelf, want wanneer ze beseffen dat het echte zelf niet overeenkomt met de onverzadigbare eisen van het geïdealiseerde zelf, zullen ze zichzelf gaan haten en verachten: Het verheerlijkte zelf wordt niet alleen een imago dat moet worden nagestreefd; het wordt ook de maatlat waaraan zijn echte wezen wordt gemeten. En dit werkelijke wezen is zo’n beschamend gezicht wanneer het wordt vergeleken met  goddelijke volmaaktheid dat de mens niet anders kan dan zichzelf te verachten. (Horney, 1950, p. 110)

Horney herkende zes belangrijke manieren waarop mensen zelfhaat zich uit.
Ten eerste kan zelfhaat zich uiten in de meedogenloze eisen die de mens aan zichzelf stelt, waarvan voorbeelden worden gegeven 176 Deel II Psychodynamische theorieën van het moeten. Sommige mensen blijven bijvoorbeeld steeds hogere eisen aan zichzelf stellen, zelfs als ze al een zekere mate van succes behalen. Deze mensen blijven zichzelf naar (goddelijke)perfectie pushen omdat ze geloven dat ze perfect zouden moeten kunnen zijn.

De tweede manier om zelfhaat te uiten is genadeloze vorm van zelfbeschuldiging. Neurotici spreken voortdurend kwaad over zichzelf. “Als mensen me beter zouden kennen, zouden ze wel weten dat ik alleen maar doe alsof ik deskundig, bekwaam en oprecht ben. In wezen ben ik een oplichter, maar niemand weet dat, alleen ik.” Zelfbeschuldiging kan verschillende vormen aannemen —van grandioze uitspraken, zoals het nemen van de verantwoordelijkheid voor natuurrampen, tot het nauwgezet in twijfel trekken van de deugdelijkheid van de eigen motivaties.

De zelfhaat kan de vorm aannemen van zelfverachting, die zich uit in het kleineren, betwijfelen, of zichzelf in diskrediet brengen en of belachelijk maken. Zelfverachting weerhoudt mensen ervan om te streven naar vooruitgang of prestaties. Iemand kan tegen zichzelf zeggen: “Verwaande idioot! Hoe kom je erbij dat je een date zou kunnen krijgen met de knapste vrouw van de stad?” Een vrouw kan haar succesvolle carrière toeschrijven aan ‘geluk’. Hoewel deze mensen zich misschien bewust zijn van hun gedrag, hebben ze geen idee dat zelfhaat de drijvende kracht is die hierachter verscholen gaat.

Een vierde uiting van zelfhaat is frustratie van jezelf. Horney (1950) maakte onderscheid tussen gezonde zelfdiscipline en neurotische zelffrustratie. Het eerste omvat het uitstellen of afzien van plezierige activiteiten om redelijke doelen te bereiken. Zelffrustratie komt voort uit zelfhaat en is bedoeld om een ​​opgeblazen zelfbeeld te realiseren. Neurotici worden vaak geketend door taboes tegen genot. “Ik verdien geen nieuwe auto.” “Ik mag geen mooie kleren dragen omdat veel mensen over de hele wereld in lompen zitten.” “Ik moet niet streven naar een betere baan, want ik ben er niet goed genoeg voor.”

Ten vijfde kan zelfhaat zich manifesteren als zelfkwelling of zelfkwelling. Hoewel zelfkwelling kan voorkomen in elk van de andere vormen van zelfhaat, wordt het een aparte categorie wanneer het de voornaamste bedoeling van mensen is om zichzelf schade toe te brengen of te lijden. Sommige mensen bereiken masochistische bevrediging door zich zorgen te maken over een beslissing, de pijn van hoofdpijn te overdrijven, zichzelf met een mes te mutileren, een gevecht aan te gaan dat ze zeker zullen verliezen, of fysieke mishandeling te accepteren.

De zesde en laatste vorm van zelfhaat zijn zelfvernietigende acties en impulsen, die fysiek of psychologisch, bewust of onbewust, acuut of chronisch kunnen zijn, in actie worden uitgevoerd of alleen in de verbeelding worden uitgevoerd. Te veel eten, alcohol en andere drugs misbruiken, te hard werken, roekeloos rijden en zelfmoord zijn veelvoorkomende uitingen van fysieke zelfdestructie. Neurotici kunnen zichzelf ook psychologisch aanvallen, bijvoorbeeld door een baan op te zeggen  die net voldoening begint te geven, een gezonde relatie verbreken ten gunste van een neurotische, of zich bezig te houden met wisselde seksuele partners.