Wat was co-dependency? Als je het vertaald naar het Nederlands heet het co-dependentie. Co stond voor mede en dependentie stond voor afhankelijkheid. Mede afhankelijkheid. Dat zei me vrij weinig over de aard van afhankelijkheid, was ik afhankelijk van afhankelijke mensen? Ik had toch vanaf mijn zeventiende met hulp van de Nederlandse staat voor mezelf gezorgd? Ik had ten dele mijn eigen studie betaald en de geleende studiefinanciering inmiddels weer terugbetaald. Ik dronk niet, ik rookte niet, ik gebruikte geen drugs. Ik werkte alleen veel en had het gevoel dat het lezen een kwestie van overleven was, het koste me moeite om te genieten, meestal dacht ik aan iets wat nog gedaan moest worden, iets wat niet in orde was. En die gedachtes maakten dat ik altijd een beetje gestresst was.

Was ik verslaafd aan mensen die een verslaving hadden omdat mijn vader een gokverslaving had, pas op latere leeftijd werd mij dat echt duidelijk. Het was mijn lieve vader, eigenlijk te lief, hij was in mijn herinnering nooit onaardig of gemeen, viel nooit uit, was nooit uit zijn doen. Soms was hij gespannen, ik wist dat hij een tijd lang bang was om zijn baan te verliezen, we hadden voor het eerst een huis gekocht en toen kwam een crisis, de rente die hij niet had vastgelegd steeg van 8 naar 13%. Hij werd niet boos, hij ging alleen vaak slapen. Te perfect om echt te zijn? Het is niet moeilijk van iemand te houden die zich zo goed weet te beheersen.

Ik hield van mensen die niet boos werden, die dat kalme hadden onder alle omstandigheden en het trieste dat daar bij hoorde, het onbereikbare dat me soms zoveel pijn deed. Ze hadden mij niet nodig, ik hun wel, was dat de verslaving?

Mijn vader speelde als kind al graag kaartenspellen. Zo vulde hij zijn zakgeld een beetje aan, hij was er goed in want hij kon hoofdrekenen en wist vaak welke kaarten er nog in het spel zaten. Misschien was het als kind een van de dingen waarin hij merkte dat hij beter was dan anderen. Iets om trots op te zijn, iets dat hem een beetje gevoel voor eigenwaarde gaf. Ik ben er van overtuigd dat het leven anders in elkaar steekt dan wij als mensen kunnen bevatten. Met mijn nietige mensenverstand denk ik te zien dat de geschiedenis zich elke generatie weer herhaalt. Elke keer weer een herkansing. Tot eindelijk de generatie komt die de boodschap begrijpt en het lot eindelijk vol overgave omarmt omdat het inziet dat we niet kunnen beoordelen wat goed of slecht voor ons is. Alleen liefde maakt het leven de moeite waard en liefde daar kun je aan werken.

Mijn eerste vriend dronk elke dag wel wat en in het weekend veel, maar toen waren we nog jong en deden veel vrienden het. De vriendjes daarna hadden een ding gemeen, iets in de relatie met hun ouders was pijnlijk geweest. De een had zijn vader al jong verloren, een ander had een vader die door zijn werk veel afwezig was geweest, twee hadden gescheiden ouders, in beide gevallen waren de mannen er vandoor gegaan met een andere vrouw. De moeders hadden geprobeerd het alleen te doen, dat was in die tijden niet makkelijk. Toen ik verkering met deze jongens had waren we ons allemaal nog niet bewust van de invloed die de gebeurtenissen en onze relaties met onze ouders op ons hadden gehad, laat staan dat we erover konden praten. Soms deed iets simpels ineens heel pijn en had ik het gevoel dat er niet van me gehouden werd door die ander. Dan was het alsof ik alle grip verloor, verdrietig ging ik dan vaak alleen hardlopen en merkte al snel dat het me hielp. De verdrietige gedachte dat ik niemand had om van te houden verdween na een paar kilometer, simpelweg omdat ik door het rennen aan niets naars meer kon denken en rustig werd van binnen.

In de winter 2018 ging ik naar mijn eerste meeting. Ik had online op google gekeken waar een open meeting was, daar kon je gewoon heengaan zonder afspraak. Het was een kleine ruimte in een buurtgebouw en er waren die avond vijf mensen. Ik kreeg net als iedereen een plastic mapje met wat prints. Er werd gevraagd wie de voorzitter wilde zijn die avond en iemand stak zijn hand op en de rest was het ermee eens en toen begon de voorzitter voor te lezen.”

“Goedenavond en welkom bij onze stappengroep. Mijn naam is… en ik ben Co-Dependent. Ik ben de voorzitter voor vanavond. Schakel alsjeblieft alle mobiele telefoons uit tijdens deze meeting. In deze bijeenkomst spreken we over onszelf en onze ervaringen door over onszelf in de ‘ik’-vorm te spreken, en vermijden we het delen in reactie op of over anderen; we vermijden ‘jij’ – en ‘wij’ – uitspraken. We streven ernaar verantwoordelijkheid in ons eigen leven te nemen in plaats van advies te geven aan anderen. De crosstalk-richtlijnen (staan op tafel) helpen om deze bijeenkomst voor iedereen een veilige plek te laten zijn. We beginnen met een moment van stilte, gevolgd door het CoDA stap 3 gebed.”

God,
I give to You all that I am
and all that I will be for Your healing and direction.
Make new this day as I release all my worries and fears,
knowing that You are by my side.

Please help me to open myself to Your love,
to allow Your love to heal my wounds,
and to allow Your love to flow through me
and from me to those around me.
May Your will be done this day and always.
Amen.

Iedereen las mee. God…Ergens in me gingen de alarmbellen rinkelen. Ik was katholiek opgevoed en wat ik ervan begrepen had was veel te weinig om te snappen wat geloof was. Dat alle kennis van metafysica onder het bestuur van de kerk en de overdracht werd zo despotisch werd dat de wijsheid achter de verhalen totaal niet bij mij was binnengekomen. Wat bedoelden ze nou eigenlijk met God? Wat werd er bedoeld met de verhalen in de bijbel? Waarom was de kerk en het geloof zo machtig?

Ik had geleerd dat je jezelf moest wegcijferen, dat je altijd moest denken aan anderen. Dan was je een braaf en lief meisje. Ontkennen wat je wilde, ontkennen wat je voelde, alles weggeven en dat had me hier gebracht, depressief en ongelukkig, geen zin meer in het leven.

Iemand las de twaalf stappen voor, de traditie van die week, en toen begonnen we om de beurt de patronen te lezen. De patronen van die week waren de patronen van controle en om de beurt lazen we een van de ongezonde patronen en daarna het gezonde gedragspatroon. De gedragspatronen die de co-dependent vaak had ontwikkeld waren patronen van ontkenning, lage eigenwaarde, meegaandheid, beheersing en vermijding. Het was voor het eerst in mijn leven kreeg ik een soort handleiding voor me over gedrag dat als gezond betiteld werd en gedrag dat ongezond genoemd werd.

Ik was al vrij jong op kamers gegaan maar wat goed en fout was volgens mijn familie zat er toch al ingebakken. En nu zag ik dat het gedrag waarvan ik dacht dat het goed was in de colomn stond bij co-dependent gedrag en onder het kopje in herstel stond gedrag waarover ik me al meer dan dertig jaar schuldig gevoeld had. Ik kon mijn ogen bijna niet geloven, wie had deze regels opgesteld? Was het betrouwbaar en zou ik daarna mogen gaan leven? Ik keek naar de mensen om me heen, ze lazen onverstoorbaar door alsof het allemaal normaal was. Als ik dit mocht geloven zou ik mezelf kunnen bevrijden van een heleboel schuldgevoelens en schaamte. In mij roerde zich iets, een  ingetogen blijdschap vermengd met de angst dat het me toch niet zou lukken dit ooit echt te geloven en toe te passen.

De meeting werd weer vervolgd en de voorzitter vertelde dat we nu om de beurt vier minuten iets mochten delen. Er werd gevraagd niet te reageren op de ander. Elke reactie zou het prille contact met jezelf en je eigen gevoelens  tijdens het uitspreken van je gedachten alleen maar verstoren. Iemand stak zijn hand op en begon te vertellen, over zijn week en zijn problemen met controle. Na vier minuten ging een piepje af en degene die aan de beurt was rondde zijn verhaal af, even was het stil en ik voelde me ongemakkelijk. Er viel bij ons thuis niet vaak een stilte, toen begon de volgende met haar verhaal, dat tot mijn verbijstering helemaal los stond van het verhaal van de ander.

Te luisteren zonder een advies te hoeven of mogen geven had ik nog nooit meegemaakt, ook niet dat ik iets vertelde zonder dat iemand daar een oordeel over had. Het was een verademing en helemaal verward ging ik aan het einde van de meeting toch nog even naar iemand toe om haar een hart onder de riem te steken. Degene die ik aansprak op haar verhaal keek me strak aan zonder iets te zeggen en nam toen vriendelijk afscheid. Ik bleef onthutst achter, was ze niet blij met mijn bemoedigende woorden?

Tien jaar eerder was ik in de boekenwinkel voor de kast zitten met spirituele boeken. Ik was ten einde raad omdat ik me zo waardeloos voelde, mijn relatie was uit en ik wist dat ik niet meer van hem hield maar het alleen zijn viel me zwaar. In mijn gedachten was je als vrouw alleen een oude vrijster. Ik had mijn ex gebeld en gevraagd waarom hij zo makkelijk zonder mijn kon en hij vertelde mij dat hij steun vond in zijn spirituele boeken.

Tijd voor een bezoekje aan de boekenwinkel. Ik vond een boekje van Ayya Khema; Geen zelf geen ander het was mijn eerste introductie in boeddhistische meditatie. Ik vond het een openbaring maar was niet in staat te gaan zitten mediteren. Mijn gedachten waren als een knotje ijzer dat helemaal in de knoop zat, en onder stroom stond, ik wist niet meer waar het einde of het begin was. Toch openden Ayya Khema, Pema Chodron en Eckhart Tolle voor mij de deur naar de mogelijkheid mijn gedachten eens onder de loep te nemen.

Spiritualiteit was in mijn gedachten waarzeggen, handlezen, met tafeltjes schuiven en geesten oproepen. Dat spiritualiteit ging over metafysica en hoeveel informatie daarin te vinden was daar had ik geen flauw idee van. Ik nam elke gedachte die ik had nog serieus en de gedachtes van anderen ook, ik reageerde mijn emoties af op anderen, gaf ze de schuld of zakte weg in zelfmedelijden als een ongeleid projectiel.

In het dagelijkse leven waren er zo veel dingen waar ik  geen oplossing voor kon vinden in die verstandige boeken. Ik moest toch geld verdienen? Ik moest me houden aan deadlines. Als iets niet goed was moest het overnieuw. Met mijn familie ging het niet goed, mijn vriend wilde niet wat ik wilde, ik vond het leven zwaar. Ik miste de mensen waar ik zo lang op gehoopt had, waar dik mezelf mee getroost had; de man van mijn dromen, het eeuwige geluk, het gezellige gezinnetje. Ik was boos dat het leven niet zo was als ik het wilde en was niet bereid mijn wensen af te stemmen op de realiteit. Ik wilde dat de wereld zich aanpast aan mij en niet andersom.

Via het boeddhisme stroomde ik door naar coaching, Anthony Robbins reikte positieve gedachten aan die de negatieve vervingen, Daniel J. Siegel gaf me wat meer inzicht in de werking van de hersenen, hoe ons lichaam reageerde op angst, John O’Donahue; Anam Cara gaf een introductie in de , John Bradshaw; Healing the shame that binds you, Willliam James; The varieties of religious Experience, Byron Katy; The Work, hielp me om nog dieper te graven en te ontdekken wat ik mezelf allemaal wijsmaakte. Florence Scovel Shinn; the game of life and how to play it, Manly Palmer Hall; the secret teachings of all ages, Kant; Kritiek der reinen vernuft; en Soren Kierkegard; Works of love, en met elk boek werd een beetje duidelijker hoe mijn lichaam en mijn geest functioneerden. Hoe weinig wij als mensen met ons verstand kunnen bevatten van de werkelijkheid. En hoe worden tekort schieten om echte wijsheid over te dragen.

Vooralsnog reageerde ik op alles wat me raakte met een ‘vecht, vlucht of bevries reactie’. Als kind had ik al woedeaanvallen bewust opgeroepen door mijn broer zo lang om mijn arm te laten slaan tot een kracht in mij het overnam. Ik merkte al snel dat hij als ik voor ’the kill’ ging stopte met pesten. De woede gaf me een gevoel van macht, even kon ik mijn 3 jaar oudere broer beheersen. Even was ik niet het kleine zusje waar hij op moest letten. Het werd een overlevingsstrategie die van een vrouw van vijftig echter niet meer werd geaccepteerd. In mijn relaties met anderen was ik zo gevoelig dat mijn knieën begonnen te knikken als iemand kritiek op me had. Ik wilde niets liever dan een dikke muur om me heen bouwen. Ik oordeelde de hele dag door, over mezelf over alle alle mensen die ik zag. Als iemand iets zei dan belichtte ik altijd de andere kant, en een meningsverschil escaleerde ging ik mensen maar uit de weg. Ik had geleerd dat er maar een mening de juiste kon zijn en het kwam niet in me op dat het ook prima naast elkaar kon bestaan.

Ik deed alles behalve mijn gevoel delen, vaak was het al veel te ver geëscaleerd om nog op een kalme manier te met een ander te bespreken. Onbewust onderdrukte ik mijn gedachten en mijn vragen om niet lastig te worden gevonden. En dan ineens was het te laat. In mijn eigen ogen was ik nog steeds het kleine meisje van vroeger dat dacht dat het zinloos was haar gevoelens te delen, niemand had zin om daar rekening mee te houden. Dat het delen en dat er iemand naar je luisterde het verschil maakte en niet dat wat een ander uit eindelijk kon doen, dat leerde ik weer te erkennen tijdens de meetings. Als ik erna naar huis ging voelde ik een soort vrede en rust in mezelf die ik nog maar zelden in het echte leven voelde. Dat kwam door die vier minuten waarin ik aanvankelijk nauwelijks wist wat ik moest zeggen.

Een vriend tipte me eens naar Pia Mellody te luisteren, op you-tube waren wat lezingen van haar te vinden. Het waren oude opnames.  Zij zei dat de hele westerse maatschappij co-dependent was. Haar man en zij werkten bij The meadows een trauma en verslavings-behandelcentrum.

Verslaafden beheersten volgens haar vijf dingen niet;

1. De co-dependent geloofd niet dat ieder mens zonder meer waardevol en uniek is. Ze vergelijken zichzelf met anderen en zien zichzelf ofwel als beter of als slechter dan anderen, ze voelden zich niet gelijkwaardig.
2. Hebben niet geleerd om grenzen te stellen (of zelfs te voelen). Het is ook moeilijk voor ze om de grenzen van anderen aan te voelen en te respecteren. Het is niet vanzelfsprekend voor ze om voor hun gevoelens en hun mening uit te komen en zichzelf trouw te blijven. Vaak zijn ze zo gefixeerd op de mogelijke reactie van anderen dat ze niet eens weten wat ze voelden. Bovendien zijn ze vaak niet in staat het juiste moment en de juiste plek te kiezen om iets intiems met een ander te delen. Ze vertellen bijvoorbeeld in de rij achter de kassa aan een vreemde dat ze als kind misbruikt zijn en bij de psycholoog  zwijgen ze hierover.
3. Co-dependents weten niet goed wie ze werkelijk zijn. Ze hebben geleerd hun gedrag af te stemmen op de mensen om hun heen en de situatie waarin ze zich bevinden.
4. Ze hebben niet geleerd om aan hun eigen behoeftes te voldoen. Ze vinden het moeilijk te bedenken wat ze willen en dit vervolgens waar te maken.
5. Als ze voelen, dan is het gevoel zo intens dat het niet meer mogelijk is het gevoel op een gematigde manier met een ander te delen. Noodgedwongen onderdrukken of verbergen ze dan maar hun gevoelens achter een masker terwijl er inwendig van alles gaande is.

In herstel ben je in staat om op een liefdevolle manier naar je eigen gedrag te kijken en te besluiten je gedrag daar waar het kan te verbeteren. Je bent in staat je gevoelens en gedachten op het juiste moment en op een gematigde manier te delen met anderen. Je ziet andere mensen als gelijkwaardig, bent in staat je constructief te gedragen, weet hoe je jezelf kan verweren tegen de inkomende realiteit van een ander. Kan je voor je eigen zaken zorgen, en om hulp vragen als het nodig is, zonder je te schamen of schuldig te voelen. Kan je jezelf zijn bij anderen en kan je anderen accepteren zoals ze zijn. Voelt je je verbonden met anderen en met een groter geheel. Weet je hoe en wanneer intiem te zijn met anderen. Heb je vertrouwen in jezelf en in het leven en voelen je je geliefd.

Ik wilde dit allemaal maar al te graag bereiken. Works of love.