15 mrt Volheid

Het Griekse woord pleroma betekent ‘volheid’. Het heeft vooral een theologische betekenis. In de brief van Paulus aan de Kolossenzen staat bijvoorbeeld In Hem heeft heel de volheid willen wonen (Kolossenzen 1:19 NBV). In de brief van Paulus aan de Efeziërs staat Dan zult u […] de liefde van Christus kennen die alle kennis te boven gaat opdat u zult volstromen met Gods volkomenheid (Efeziërs 3:18-19 NBV). In totaal wordt het woord in het Nieuwe Testament zeventien maal gehanteerd. Het heeft echter vooral betekenis in de gnostiek. Dit artikel handelt over de gnostische opvattingen over dat begrip pleroma.

In de gnostiek is pleroma de benaming voor de volheid, de structuur en verblijfplaats van de goddelijke wereld. In de gnostische teksten wordt het pleroma verschillend beschreven. Daarin zijn ook verschillende gnostische opvattingen en de verschillen tussen stromingen, zoals het sethianisme en het valentinianisme te herkennen. De essentie van de top van het pleroma is echter vaak min of meer hetzelfde.

Er is sprake van een Vader, een Moeder en een Zoon. Dit is niet letterlijk bedoelt, het zijn metaforen voor verschillende energiëen waar wij als zodanig mee te maken hebben. De wetenschap geeft woorden aan een aantal van deze processen en maakt ze op deze manier benoembaar, de mensen die deze processen begonnen te herkennen probeerden deze door te geven aan anderen met de middelen die zij tot hun beschikking hadden. Wat de meesten van ons daarvan kennen zijn tekens, symbolen die klanken vertegenwoordigen die vaak meer dan een betekenis kunnen hebben.

Wij (mensen) zijn in wezen energie, en door complexe processen hebben wij als zodanig een beleving. Dit is te complex om echt in zijn volledigheid te kunnen bevatten, dit is een waarheid die moeilijk te accepteren is, en waar je in wezen ook niet veel mee kan. Het enige wat je hiermee kan is beseffen dat elk oordeel over iets in wezen niet deugd, omdat we de waarheid niet kunnen weten. Daarvoor zijn onze bevattingsvermogens te beperkt.

Omdat onze vermogens in bepaalde opzichten erg beperkt zijn zullen we nooit in staat zijn alles voor iedereen perfect te doen. Ik bedoel met beperkt dat we weten dat er andere wezens zijn, bijvoorbeeld dieren waarvan we weten dat ze andere vermogens hebben zoals bijvoorbeeld een kat wiens ogen op andere manieren functioneren dan die van ons en zodoende in het donker wel de weg kan vinden terwijl wij daar moeite mee hebben, of de toonhoogtes die wij niet kunnen horen maar een klein muisje wel, of de kleuren die wij niet waarkunnen nemen maar waarvan wetenschappers aan kunnen tonen dat deze er wel zijn en ga zo maar door. Ieder bundeltje energie vormt in onze ogen iets wat wij proberen met ons verstand een plaats te geven, we proberen dat wat er allemaal gebeurd zo goed mogelijk te ordenen. En zo delen we de werkelijkheid in kleine stukjes die behapbaar zijn, we compartmentaliseren. En dat wat we denken te snappen proberen we men anderen te delen door het te benoemen. Dit doen we omdat we daar baat bij denken te hebben, we kunnen dingen afspreken met de mensen die we lief hebben en op die manier kunnen we langer overleven.

Dit doen we door metaforen te gebruiken en zo noemen we een kracht in ons de Vader. Wat die kracht in jou zelf is zul je moeten uitvinden, voelen, ervaren. Dus lees het verhaal op die manier en probeer te zoeken en te voelen in je lichaam welke ervaring hierop lijkt.

De vader ziet zich weerspiegeld in het lichtwater dat hem omgeeft en realiseert zich dat hij zichzelf ziet. Er komt een moment waarop je begint te beseffen dat wat je ziet om je heen in wezen een afspiegeling is van dat wat er in je lichaam allemaal aan processen plaatsvindt. Je ergert je aan iemand die zichzelf laat gaan, omdat je zelf die gevoelens niet uit. Als een ander roept ik wil die kamer, of dat bed en jij wil het ook maar hebt geleerd dat je dat niet hoort te zeggen wordt je boos op de ander omdat die zichzelf iets gunt wat jij jezelf niet mag gunnen. Het gevoel iets te willen, is een passie die ergens in je lichaam oplaait. De plek waar dit ontstaat wordt vaak het perinium genoemd, dat bevindt zich tussen je anus en je geslachtsdeel. De wortel van dat wat je wilt verwezenlijken. Je begrijpt dan misschien ook waarom men dit metaforisch ook wel de vader noemde. Die impuls, dat opleven van de wil is niet iets wat we met ons verstand bepalen, het is een impuls, het is er ineens net als een vonkje ontvlamt er iets in ons, vanuit ons. En dan gaat ons lichaam en onze geest ermee aan de slag. We geven vorm aan de kracht van de impuls. Dit kun je ook het moederlijke noemen, het ontvangen van de impuls en de tijd nemen om hier vorm aan te geven. Het ei wordt bevrucht en iin het ei begint nu iets te groeien. En dat creëert de zogenaamde Moeder, vaak aangeduid als de Eerste Gedachte die volgt op de impuls, men noemt dit ook wel Barbelo. Zij ontvangt die vonk van de vader en produceert een Licht. Vanuit het gevoel ik wil graag, in je onderbuik — dat je ervaart als zin hebben iets graag willen, nieuwsgierig zijn, lust, passie stijgt het initiële gevoel omhoog naar je onderbuik. En hier wordt De idee geboren, wat we ook wel de Zoon noemen. Die wordt door de Vader gezalfd en daarom de Gezalfde, Christus, genoemd.In alle gnostische teksten over het pleroma verschijnen dan eonen. Dat zijn emanaties van de Moeder en de Zoon. Het zijn goddelijke krachten van een lagere orde. In vrijwel alle teksten hebben de eonen een vorm van een ruimtelijk aspect. Het kunnen entiteiten zijn, die de bewustzijnsniveaus beheersen die er tussen hemel en aarde zijn. Over het algemeen is er sprake van een hiërarchische structuur van eonen.

De meest uitgebreide beschrijving van een pleroma is in de teksten van de vier versies van het Geheime Boek van Johannes of het Apocryphon van Johannes. In die teksten vraagt Barbelo aan de Vader om enkele eonen die haar kunnen dienen. Afhankelijk van de versie krijgt zij dan vier of vijf eonen met namen als Voorkennis, Onvergankelijkheid, Eeuwig Leven en Waarheid. Christus ontvangt eonen als Geest (Nous), Wil en Woord (Logos). Deze eonen rangschikken zich als paren en uit die vereniging komen dan de lagere eonen voort.

In het valentinianisme zijn er iets andere voorstellingen van een pleroma. In het Evangelie der Waarheid en de Verhandeling in drie delen waren de eonen als gedachten en gevoelens in de godheid zelf ingesloten. Die eonen worden met woorden vergeleken en komen pas later tot een zelfstandig bestaan als deze woorden worden uitgesproken door de Logos. In die benadering wordt het zelfstandig worden van de eonen opgevat als een vorm van verlossing.

Een andere beschrijving van een pleroma wordt toegeschreven aan de gnosticus Ptolemaeus (overleden na 180), de belangrijkste leerling van Valentinus (ca. 100-ca. 160). In dat pleroma is sprake van een volmaakte eon, die Oerbegin, Oervader of Diepte (Bythos) wordt genoemd. Samen met hem was er zijn Gedachte, die ook Genade en Stilte wordt genoemd. Diepte brengt een zaad in Stilte en zij brengt dan de Geest (Nous) voort, die ook wel de Eniggeborene wordt genoemd. Ook Waarheid wordt op deze wijze voortgebracht. Dat is het eerste Viertal, dat bestaat uit twee paren. Uit Geest en Waarheid komen dan nog twee paren tevoorschijn. Vervolgens ontstaan er nog tweeëntwintig andere eonen. De essentie van dit pleroma wordt met een afwijking van het aantal eonen beschreven in de Valentiniaanse verhandeling.

In het vakgebied heerst er consensus dat de opvattingen van deze valentiniaanse voorstelling van het pleroma beïnvloed zou zijn door pythagoreïsch gedachtegoed. Het tweede paar in dit pleroma kan ontleend zijn aan de Staat van Plato, waarin betoogd wordt dat het Goede Waarheid en Geest voortbrengt.

De kerkvader Ireneüs van Lyon (ca. 140-ca. 202) schrijft in zijn Adversus Haereses de constructie van een ander pleroma aan Basilides toe. Daarin komen een aantal goddelijke gestalten uit elkaar voort. Uit een Ongeboren Vader ontstaan Geest (Nous), Verstand (Logos), Inzicht (Phronesis) en Wijsheid (Sophia). Uit het laatste paar ontstaan krachten als engelen die een eerste hemel scheppen. Daaruit ontstaat een tweede hemel en dat herhaalt zich tot er 365 hemelen zijn.

In een aantal gnostische geschriften volgt na de beschrijving van het pleroma die van de schepping van de bekende fysieke wereld. Ook dit aspect wordt het meest uitgebreid beschreven in het Apocryphon van Johannes. Die schepping is het resultaat van een breuk binnen het pleroma. De laagste eon, Sophia, ook wel Pistis Sophia, wil uit zichzelf iets voortbrengen zonder de wetenschap van haar paargenoot en de vader. Dat heeft een misgeboorte tot gevolg. Die wordt door Sophia buiten het pleroma gestoten. Het is de Demiurg, ook wel Jaldabaoth genaamd. In de gnostiek wordt die vereenzelvigd met JHWH, de Hebreeuwse God van het Oude Testament. Hij heeft veel kracht aan zijn moeder onttrokken en dat stelt hem in staat de wereld en de mens te scheppen.

The metakosmia (Greek: μετακόσμια; Latin: intermundia), according to Epicurean philosophy were the relatively empty spaces in the infinite void where worlds had not been formed by the joining together of the atoms through their endless motion. Epicurus held that the metakosmia were the abode of the gods, whom he considered to be immortal and blissful living beings made of atoms.

In wezen draaien alle verhalen en namen om het proces dat je in het leven doorloopt.

Het begint als zaadcel deze gaat actief op zoek naar onderweg naar de eicel die ontsprongen is en zich laat dragen en dan wacht op de bevruchting. Na selectie laat de eicel de zaadcel toe, de zaadcel breekt open en 46 chromosomen vormen in de eicel 23 paren, deze samen vormen de foetus; het jong dat terwijl het zich in de baarmoeder bevindt. 22 hiervan zijn de autosomes, en nummer 23 is het seks chromosoom, dit bepaalt het geslacht. Elk chromosoom is uniek en bevat duizenden verschillende eigenschappen.