14 dec Autonome zenuwstelsel, sympathicus en parasympathicus.

Onze natuurlijke reactie op angst bestaat uit twee opties: vechten of vluchten.Voor beide acties maakt het sympathisch zenuwstelsel het lichaam klaar. Een aantal automatische processen volgt elkaar snel op: je hartslag gaat omhoog, je ademhaling versnelt zich, je bloed stroomt naar je spieren…… je bent klaar voor (fysieke) actie! Je bent klaar om te vechten of te vluchten. Dat is ons primitieve, dierlijke overlevingsmechanisme. Afhankelijk van de omstandigheden en onze omgeving worden wij beïnvloed en krijgen wij te maken met angst en vrees. Dit kan ernstige vormen aannemen, we kunnen zoveel gaan vrezen dat we niets meer durven te ondernemen. Want er is tenslotte niets uit te sluiten, we hebben in het leven niet alles in de hand. Allereerst helpt het om te begrijpen wat ons lichaam voor ons doet, het is namelijk een geavanceerde machine die we moeten leren te begrijpen om te weten of en wat we eraan kunnen doen om de processen zo goed mogelijk te laten verlopen. Ken uzelve.

Je lichaam heeft twee zenuwstelsels, namelijk:

1.   het centrale zenuwstelsel dat onder invloed van onze wil staat. Hiermee kun je, bijvoorbeeld, je spieren aansturen; bewegen.
2.   het autonome zenuwstelsel dat niet onder invloed van onze wil staat, we kunnen dit slechts indirect beïnvloeden.

Het autonome zenuwstelsel (autonoom=zelfstandig, onwillekeurig) regelt automatisch bijna alle onbewuste functies en processen in je lichaam, zoals je ademhaling, je hartslag, je bloeddruk, de energieproductie, de spijsvertering en de stofwisseling. Over dat soort functies hoef je niet na te denken.

Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee takken (regelsystemen) met elk een tegengestelde werking:

De sympathicus (het gaspedaal van je lichaam) is de tak die ons in staat stelt te overleven in levensbedreigende situaties, te vechten, te vluchten en te presteren. De stof die hier bij hoort, is adrenaline en het sleutelwoord is: ACTIE In deze fase stijgt je hartslag, bloeddruk en ademsnelheid. In deze stand verbruikt je lichaam energie.

Bij een gezond dagpatroon is er balans tussen de sympathische en de parasympatische activiteiten. Inspanning en stress worden afgewisseld met ontspanning en rust. Je kunt het autonome zenuwstelsel voorstellen als een balans of een wip: wanneer het ene gedeelte actiever wordt, wordt het andere gedeelte minder actief. Deze balans zorgt ervoor dat wij ons voortdurend kunnen aanpassen aan een veranderende omgeving. Ons “gaspedaal” en ons “rempedaal” moeten goed op elkaar afgestemd zijn en beide moeten even sterk zijn om elkaar in evenwicht te houden.

Om de balans te bewaren is het nodig om de sympathicus alleen dan te laten werken als het nodig is, in levensbedreigende situaties of in situaties waar extra lichamelijke of mentale inspanning wordt gevergd. En om de sympathicus vervolgens zo snel mogelijk weer uit te schakelen en de parasympaticus te laten domineren, zodat je lichaam kan herstellen.

Onze moderne tijd is echter enorm veeleisend: we hebben het razend druk, alles moet snel en dus hebben we ook veelvuldig te maken met stress. Er wordt steeds een beroep gedaan op ons gaspedaal. Dit gaspedaal wordt ongemerkt steeds een klein beetje verder ingetrapt. Deze overmatige activiteit van het sympathische zenuwstelsel, veroorzaakt op termijn een verstoring van de balans tussen het sympathische en het parasympatische zenuwstelsel.

Het gevolg van langdurige stress is dat de sympathicus te vaak en te lang wordt ingeschakeld (onbewust) en dat je  hem niet meer zomaar kunt uitschakelen. Tegelijkertijd is de parasympaticus vaak uitgeschakeld en biedt deze onvoldoende tegenwicht. Door deze disbalans raakt je stresssysteem overbelast en ontstaan er allerlei klachten en ziektes.

Je lichaam kan niet voortdurend in een verhoogde staat van paraatheid zijn. Als dit te lang aanhoudt, raakt de balans van het autonome zenuwstelsel blijvend verstoord en is er sprake van chronische stress. Daardoor kan de energieregeling in het lichaam verstoord raken. Soms is de sympathicus te actief (dat kan zich o.a. manifesteren in een onrustig, nerveus of opgejaagd gevoel). Door langdurige en grote activiteit raakt deze zenuw uitgeput, wat zichtbaar en meetbaar is  bij mensen, die langdurig gestrest of overtraind  zijn.

Soms is de sympathicus juist onderactief (dat uit zich bijvoorbeeld in een uitgeput gevoel na lichte inspanning veel slapen en moe wakker worden). Wat kan je doen? De eerste stap van de twaalf stappen van alle verslavingsprogramma’s is die van de erkenning. En ja als je vreest dat je alle signalen van je lichaam moet negeren omdat je leven anders instort en je jezelf meet met anderen in plaats van je eigen grenzen nog aan te voelen ben je ook verslaafd aan een beeld van jezelf dat niet echt is).

“Wij erkenden dat we machteloos stonden tegenover onze verslaving, dat ons leven onhanteerbaar was geworden”. 

Dit toe te geven, te bekennen tegenover jezelf dat je niet meer kan voldoen aan de eisen die je jezelf inmiddels op hebt gelegd is de eerste stap. Je weet dat je een andere weg moet zien te vinden. Dit vereist heel veel moed, in de alchemie werd dit omschreven als want de schaamte en de vrees voor het oordeel van alle mensen die je liefhebt en denkt nodig te hebben is waarschijnlijk net zo groot bij jou als bij mij. Alles wat ik was, wie ik dacht te zijn, waarom ik dacht dat mensen van me hielden leek ik in te moeten leveren. Ik dacht dat ik een verliezer was, lager dan laag was gezonken, na alle moeite had ik de strijd verloren. Dat ik niet de strijd verloor maar juist de eerste stap zette om de strijd aan te gaan, kon ik op dat moment echt in de verste verte nog niet zien. Het was mijn geluk dat alles waar ik me aan vastgeklampt had er wijselijk voor koos me in mijn sop gaar te laten koken. Medelijden en zogenaamde hulp zou voor mij funest zijn geweest, het was hoogste tijd om te veranderen, dat kon iedereen zien, behalve ik zelf.