21 sep 1. Het geïdealiseerde zelf

Als neurotici de realiteit van het geïdealiseerde zelf gaan geloven, beginnen ze het in alle aspecten van hun leven op te nemen – doelen, hun zelfconcept en dan relaties met anderen. Horney (1950) noemde deze veelomvattende drang naar het actualiseren van het ideale zelf de neurotische zoektocht naar glorie. Naast zelf-idealisatie omvat de neurotische zoektocht naar glorie nog drie andere elementen: de behoefte aan perfectie, neurotische ambitie en de drang naar een wraakzuchtige triomf. 

De behoefte aan perfectie verwijst naar de drang om de hele persoonlijkheid te vormen tot het geïdealiseerde zelf. Neurotici zijn niet tevreden met slechts een paar veranderingen; niets minder dan volledige perfectie is acceptabel. Ze proberen perfectie te bereiken door een complexe reeks van ‘zou moeten’ en ‘niet moeten’ op te bouwen. Horney (1950) noemde deze drive de tirannie van het behoren. Strevend naar een denkbeeldig beeld van perfectie, zeggen neurotici onbewust tegen zichzelf: “Vergeet het schandelijke wezen dat je eigenlijk bent, dit is hoe je zou moeten zijn.” Een tweede sleutelelement in de neurotische zoektocht naar glorie is neurotische ambitie, dat wil zeggen de dwangmatige drang naar superioriteit. Hoewel neurotici een overdreven behoefte hebben om in alles uit te blinken, kanaliseren ze hun energie gewoonlijk in die activiteiten die het meest waarschijnlijk tot succes zullen leiden.

Deze drive kan daarom tijdens het leven van een persoon verschillende vormen aannemen (Horney, 1950). Zo kan een meisje, terwijl ze nog op school zit, haar neurotische ambitie richten op de beste leerling van de school. Later kan ze gedreven worden om uit te blinken in zaken of om de allerbeste showhonden op te voeden. Neurotische ambitie kan ook een minder materialistische vorm aannemen, zoals de meest heilige of meest liefdadige persoon in de gemeenschap.

Het derde aspect van de neurotische zoektocht naar glorie is de drang naar een wraakzuchtige triomf, het meest destructieve element van allemaal. De behoefte aan een wraakzuchtige triomf kan worden vermomd als een drang naar prestatie of succes, maar “het belangrijkste doel is om anderen te schande te maken of te verslaan door hun eigen succes; of om de macht te krijgen … om hen lijden toe te brengen – meestal van een vernederende soort” (Horney, 1950, p. 27).

De drang naar een wraakzuchtige triomf komt voort uit de kinderwens om wraak te nemen voor echte of ingebeelde vernederingen. Het maakt niet uit hoe succesvol neurotici zijn in het wraakzuchtig zegevieren over anderen, ze verliezen nooit en streven nooit naar een wraakzuchtige triomf – in plaats daarvan vergroten ze deze met elke overwinning. Elk succes verhoogt hun angst voor een nederlaag en vergroot hun gevoel van grootsheid, waardoor de behoefte aan verdere wraakzuchtige triomfen wordt versterkt.